Doğalgaz Kaynaklı Şikayetler Hakkında Basın Bildirisi
16 Aralık 2019 Pazartesi 09:14
DOĞALGAZ DAĞITIM HİZMETLERİNDEN KAYNAKLANAN YAKINMALAR KONUSUNDA ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞINCA YAPILAN/YAPILMAKTA OLAN ÇALIŞMALAR
I-BELEDİYEMİZİN BAŞKENTGAZ’LA OLAN TÜM İLİŞKİSİ KOPARILMIŞTIR
1-Ankara’da doğalgaz dağıtım işleri 2007 yılına kadar (belediye işletmesi) EGO İşletme Gn.Md; 2013 yılına kadar (belediye şirketi) Başkentgaz A.Ş. tarafından yürütülmüştür.
Başkentgaz 2013 yılında, Başkentgaz’a için çıkarılmış özel bir yasa hükmüne dayanılarak, hisselerinin (% 80’i yerine) tümü özelleştirilmiş, Ankara Büyükşehir Belediyesine (ABB),Doğalgaz Yasasından kaynaklanan, Şirket yönetim kurulunda temsil hakkı bile bırakılmamıştır.
2013 yılından itibaren Ankara ilindeki doğalgaz dağıtım işleri; özel hukuk tüzel kişisi ve (ABB) ile doğrudan/örgütsel bir bağı kalmamış Başkentgaz A.Ş. tarafından yürütülmektedir.
2-ABB; Ankara iline doğalgaz getirilmesi/dağıtım işlerinde öncülük yapmıştır. Hizmetin getirilmesi/halka sunulması aşamalarında Ankara halkı ile birlikte büyük özverilerde bulunmuştur.
Doğalgaz dağıtım hizmetlerinin asli sahibi/sorumlusunun Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumudur.(EPDK)
Dağıtıcı şirket bu hizmetleri 2037 tarihine kadar kamu imtiyaz sözleşmeleri kapsamında yürütecektir
Doğal gaz dağıtım hizmetlerini yürüten şirketin abone sayısı 2 milyona ulaşmıştır. Doğalgaz dağıtım hizmetleri konusunda çıkarılan EPDK düzenlemeleri ve dağıtıcı şirket uygulamalarından kaynaklanan çok sayıda/yoğun tüketici yakınmaları bulunmaktadır.
Bu yakınmaların gün geçtikçe azalması yerine arttığı görülmektedir.
3-Vatandaşlarımızın halen doğalgaz dağıtım hizmetlerini (bir şekilde) ABB ile ilintili düşünmeleri, karşılaştığı haksız/hukuksuz idari işlemlerde ABB yanlarında görmek istemeleri, ABB’nin iki milyon hemşehrisini ilgilendirmekte olan sorunlar karşısında yabancı/ilgisiz kalmaması gerektiği vb. yaklaşımlarla; sözü edilen belli başlı tüketici şikâyetleri 31 Mart Seçimleri öncesinde de ele alınmış, tüketici yakınmalarının giderilmesi/asgariye indirilmesi için Belediye yönetiminin halkın yanında yer alacağı, sorunların hukuk zemininde çözümlenmesi bağlamında güçlü şirket karşısında abonelerin tek başlarına bırakılmayacağı, her türlü hukuki yardımın sağlanacağına söz verilmiş/taahhütte bulunulmuş, bu bağlamda davalardan ilki de seçimlerden önce ( sade vatandaş sıfatıyla) Mansur YAVAŞ tarafından açılmıştır.
Görüleceği üzere tüketici yakınmalarına hukuk içinde çözüm aranmaktadır. Doğalgaz dağıtım işini yapan şirket/şirketlerle her hangi bir ilişkimiz, dolaysıyla husumetimiz bulunmamaktadır.
Bilindiği üzere resmi yaşamda/kamu hizmetlerinin görülmesi aşamasında, kin/husumetin yeri yoktur.
Esasen yakınma konularının büyük bölümü yalnızca Başkentgaz’ı veya Ankara’lı tüketicileri değil, ülkemizde faaliyet gösteren tüm dağıtıcı şirketleri ve onların abonelerini de ilgilendirmektedir. Dolaysıyla yakınmaların boyutu çok büyüktür.
II-TÜKETİCİ YAKINMALARININ NİTELİĞİ
31 Mart Seçimlerinde halkın güvenini kazanarak Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Mansur YAVAŞ tarafından; daha öncede verdiği sözler/vaatler doğrultusunda, konunun ayrıntılı olarak araştırılması/incelenmesi yaptırılmış ve ABB tarafından yapılması gereken iş/işlemler bir rapora bağlanarak ABB resmi web sayfasında yayınlanmıştır.
Anılan Rapora aşağıdaki web adresi üzerinden erişim olanaklıdır.
(/duyurular/ankara-da-dogalgaz-dagitim-hizmetleri-hakkinda-hazirlanan-ra)
- Doğal Gaz dağıtım Sektörü Bağlantı ve Hizmet Bedellerine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 11. maddesindeki “...Dağıtım şirketi tarafından müşteri talebi olmaksızın; teknik arıza sebebiyle kullanılamaz durumda olan sayaçlar için 14 (ondört) yılını doldurmuş olmak, diğer hallerde ise 20 (yirmi) yılını doldurmuş olmak kaydıyla; mekanik sayaç ön ödemeli veya mekanik sayaçla ya da ön ödemeli sayaç mekanik veya ön ödemeli sayaçla değiştirilebilir…” hükmüne bile uyulmamaktadır.
- Sayaç tipini belirleme yetkisi haksız/hukuksuz bir biçimde dağıtıcı şirkete bırakılmıştır. Konuya ilişkin Yönetmeliğin 40. maddesine göre abonelerin ön ödemeli sayaç talep haklarının saklı olduğu gerçeği göz ardı edilmektedir. Abonelerin (sayaç) seçim hakları kaldırılmıştır.
- Sayaç değişikliği için aboneler nezdinde yoğun/sistemli bir şekilde baskı uygulanmakta, bu bağlamda “tüketim olmadığı”, “güvenlik sorunu” gibi ucu açık gerekçelerle, ağır kış koşulları, resmi tatil, abonenin sağlık sorunları, EPDK’nın düzenlemeleri/uyarıları da dikkate alınmadan gaz kesintisi yapılmakta, abonenin malı olan ön ödemeli sayacı sökülüp götürülmekte, aboneye duyuru dahi yapılmamaktadır.
- Arızalı veya 20 yılını doldurmuş sayaçların değiştirilmesine ilişkin uygulamalar özellikle ön ödemeli sayaçları kapsamakta ve faturalı sayaçlara ise dokunulmamaktadır.
(Nitekim yanda resimleri bulunan, EGO döneminden kalma, 29 yıllık faturalı sayaçların bile halen sorunsuz bir şekilde kullanıldığı/kullanılabildiği görülmektedir. EPDK/ Şirket yetkililerinin ön ödemeli sayaçların en fazla 20 yıl kullanım süresi olduğuna, daha sonra değiştirilmesi gerektiğine ilişkin teknik! açıklamalarının gerçeği yansıtmadığı anlaşılmaktadır. Sayaç değişimi konusunda ısrarın; abonelerin faturalı sayaca geçmesini sağlamak, bu suretle güvence bedeli vb. tahsilatlarının önünü açmak olduğu düşünülmektedir.)
Fotoğraf: 29 Yıllık Kullanımda Olan EGO Döneminden Kalma Sayaç
Peşin Alınan Doğalgaz Tüketim Tarihine Göre Yeniden Fiyatlandırılmaktadır.
4.03-EPDK tarafından hazırlanmış, 29.07.2018 günlü R.G. yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan “Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri uyarınca; doğal gazın abonelere satıldığı dönem ile doğal gazın kullanıldığı dönemdeki (K) katsayısının farklı olduğu gerekçesiyle ön ödemeli sayaçlara Türk Lirası satış/yükleme/düzeltme ek uygulamasına geçilmiş; bu suretle bedeli peşin ödenmiş doğal gaz için abonelerden kullandığı döneme göre fark ücreti alınmaya başlanmıştır.
Abone, peşin ödeme yaparak satın aldığı gaz için daha sonra ilave ücret ödemektedir.
Bu idari düzenleme sırasında abone ve dağıtıcı şirketin kazanç ve kayıpları dengelenmemiş, sadece şirketin olası kayıpları dikkate alınmış, peşin satışlardan kaynaklanan kazançları göz ardı edilmiştir.
Ankara’ya Özgü Olarak Belediye Şirket Yönetiminde Temsil Edilmemektedir.
4.03-Doğalgaz Piyasası Kanunun 4. maddesinde yer alan açık hükme karşın Başkentgaz A.Ş. özgü olarak getirilmiş düzenleme ile, şirketin hisselerinin % 80 yerine tümü özelleştirilmiş, ayrıca
abone şikayetlerinin takibi/kaynağında çözümlenmesi bakımından özel önemi olan, hissesi olmasa dahi belediyenin şirket yönetim kurulunda temsiline yetki tanıyan kural kaldırılmıştır.
Bu düzenleme sadece Ankara için getirilmiştir.
Bugüne değin ABB/ dolaysıyla Ankara’lıların hak/menfaatleri aranmamıştır.
Doğalgaz Sayaçlarının Mülkiyeti
4.04-Doğalgaz sayaçlarının mülkiyetinin aboneye veya dağıtıcı şirkete aidiyeti konusunda uygulamada ve konuya ilişkin mevzuat hükümleri arasında çelişkiler vardır.
Ankara’da yakın zamanlara kadar ön ödemeli sayaç abonelerinden bağlantı bedeli yanı sıra, ayrıca 150 ABD Doları sayaç bedeli tahsil edilmiştir.
Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinin 40 maddesi uyarınca sayaçlar dağıtım şirketinin mülkiyetinde olup abone bağlantı bedeli dışında hiçbir ücret alınmaması gerekmektedir.
Ancak aynı Yönetmeliğin (sonradan değiştirilmiş) 4/5 maddesine göre ise abone bağlantı bedeli sayaç bedeli dahil olarak belirlenmektedir.
Bu husus EPDK'nın 26.12.2016 günlü Bağlantı ve Hizmet Bedellerine İlişkin Usul ve Esaslar’ın 5. maddesinde de açık/seçik olarak açıklanmıştır.
Buna karşın EPDK düzenlemelerindeki çelişkili hükümler ve şirket uygulamalar sonucu sayaçların dağıtıcı şirkete ait olduğu, şirketin abonenin malik olduğu sayacı alıp/götürebildiği görülmektedir.
Sayaç için 150 ABD Doları (855 TL) ödemiş olan aboneler dahi uygulama da sayaçlarının maliki değildir.
Oysa aboneliğin kurulması aşamasında bedeli ödenmiş sayacın mülkiyetinin aboneye ait olduğu açıktır.
4.05-Dağıtıcı şirkete; ( başkasının adına doğalgaz aboneliği, doğal gazın usulsüz kullanımı vb. gerekçelerle) abonelere sadece kamu idarelerine ait olan idari para cezası niteliğinde yaptırım yetkisi verildiği görülmektedir.
III- ABB ve STK’larla BİRLİKTE YAPILAN/YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER
5-Doğalgaz abonelerinin şikâyetlerinin giderilmesi/asgariye indirilmesi bağlamında; Belediye yönetimin halkın yanında yer alacağına, abonelere her türlü hukuki yardımda bulunulacağına, konuya ilişkin idari iş/işlemlerin yargı denetiminden geçmesi için öncülük edileceğine yönelik vaatlerin yerine getirilmesi için öncelikle, tüketici yakınmaları ve alınması gereken önlemler, Belediye ve STK yetkilileri ile birlikte/ ortaklaşa tespit edilmiş, sorunların hukuk düzeni içerisinde çözümü için gereken süreç başlatılmış, daha sonra konu 05 Eylül 2019 tarihinde Mansur YAVAŞ ve STK yetkililerinin de katılımı ile gerçekleştirilmiş basın toplantısı ile kamuoyuna açıklanmıştır.
Yazılı/görsel basında da yer alan bu konuya ilişkin haberlere aşağıdaki web adresleri üzerinden erişim olanaklıdır.
(http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1565860/Mansur_Yavas_tan__dogalgaz__aciklamasi.html
6- Yukarıda da ifade edildiği üzere doğalgaz dağıtım işleri özel hukuk tüzel kişisi olan Başkentgaz A.Ş. tarafından yürütülüyor olmakla birlikte;
Doğalgaz dağıtım hizmetlerinin asli sahibi/sorumlusu EPDK olup, dağıtıcı şirket bu hizmetini kamu imtiyaz sözleşmeleri kapsamında yürütmektedir. Bu yüzden EPDK, sözleşme ve şartnamede belirtilmemiş olsa bile kamu hizmetlerinin asli sahibi ve sorumlusu olmasından dolayı dağıtım hizmetini yürüten şirket üzerinde mali, zorlayıcı ve fesih cezalarını uygulama yetkisine sahiptir.
Danıştay 8. Daire 1997/185 E, 1997/2229 K. sayılı emsal niteliğinde kararında da belirtildiği üzere; “elektrik, su ve doğal gaz gibi bedeli karşılığında dağıtılan kamu hizmetlerinde, bu kamu hizmetlerinden yararlanmak için öngörülen abone olma ve sözleşme koşullarının kamu gücü ve yetkisi kullanılarak idarece tek taraflı olarak belirlendiği için abone olma ve sözleşme koşullarından doğan uyuşmazlıkta idari yargı yeri;
Sözleşmenin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklarda ise adli yargı yeri görevlidir.
(http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2016-125-1586
(http://emsal.danistay.uyap.gov.tr/BilgiBankasiIstemciWeb/DokumanGosterServlet?dokuman)
7-Bununla birlikte, imtiyaz sözleşmeleri konusunu düzenleyen ve halen yürürlükte olan ilk/temel kanun, 1910 tarihli olup, günün ihtiyaçlarına cevap vermekten uzaktır. Ayrıca ülkemizde kamu hizmetlerinin imtiyaz sözleşmeleri suretiyle özel sektöre gördürülmesi konusu, hizmetin türüne göre çıkarılmış özel kanunlarla ayrı ayrı düzenlenmiştir.
Dolaysıyla imtiyaz sözleşmeleri, teknik/karşılık ve uzmanlık isteyen bir konudur. Bu yüzden doğalgaz dağıtım hizmetlerinden kaynaklan şikâyetler konusunda yetkili yargı yerini belirleyebilmek dahi kolay değildir ve uzmanlık gerektirmektedir.
Bu bağlamda oluşan uyuşmazlıkları tüm Türkiye’yi kapsayacak şekilde kökten çözümlenmesi bakımından idari yargı organları nezdinde iptal davası açılması olayı özel bir önem arz etmektedir.
Ülkemizde bu yolun fazla kullanılmadığı bilinmektedir.
Belirtilen nedenlerle tüketici şikâyetlerini değerlendirmek, abonelere ve tüketici hakları konularında faaliyette bulunan STK’lara hukuki konularda rehberlik yapmak amacıyla ABB bünyesinde bu konularda uzman/deneyim sahibi özel bir avukatlar grubu oluşturulmuştur.
ABB ve STK yetkilileri ile yapılan görüşmeler sırasında; oluşturulmuş özel avukatlar grubunun, tüketicilerin tümünü ilgilendiren genel idari düzenlemelerden kaynaklanan ve idari yargının görev alanına giren uyuşmazlıkları üstlenmeleri; sözleşmelerin uygulanmasından kaynaklanan adli yargının görev alanına giren, bireysel nitelikli uyuşmazlık konularının ise STK’lara bırakılması, STK’lara bırakılan konularda gerektiğinde ABB tarafından hukuki destek/rehberlik hizmeti verilmesi kabul edilmiştir.
Belirlenmiş bu temel ilkeler doğrultusunda uygulamalar başlatılmıştır.
Diğer yandan abone olma, sözleşme koşullarından doğan uyuşmazlıklarda ABB tarafından doğrudan veya şirketler üzerinden açılmış/açılacak olan davalara, arzu eden tüketicilerimizin de müdahil (katılımcı) olmaları, bu suretle temyiz vb. haklara sahip olmaları sağlanmaktadır.
Kamuoyu desteğinin sağlanması, davaların daha etkin bir şekilde takibi için vatandaşlarımızın açılmış davalara katılımcı olmaları özellikle arzu edilmektedir. Katılımcı olmak amacıyla I. Hukuk Müşavirliğine /Mavi Masaya (https://mavimasa.ankara.bel.tr/WebBasvuru#/Alo 153) başvuruda bulunan vatandaşlarımızla ABB avukatları en kısa iletişime geçmektedir.
Yukarıda belirtilen iş bölümü uyarınca yakınmalar konusunda aracılık/rehberlik işlemleri için Tüketici Hakları Derneğine ( thd@tuketicihakları.org.tr) adresi üzerinden erişim olanaklıdır.
8-Doğalgaz Piyasası Kanunun 4. maddesinde yer alan açık hükme karşın Başkentgaz A.Ş. özgü olarak getirilmiş yasal düzenleme ile, abone şikayetlerinin takibi/kaynağında çözümlenmesi bakımından da özel önemi olan, hissesi olmasa dahi belediye yönetimlerine şirket yönetim kurulunda temsiline yetki tanıyan kural Ankara’ya özgü olarak kaldırılmıştır.
Bu nedenle ABB/ dolaysıyla Ankara’lıların hak/menfaatlerinin korunması, Ankara’lılara yapılmış bu haksızlığın giderilmesi bağlamında hukuki bir süreç başlatılmıştır.
ABB’ne şirket yönetim kurulunda temsilcilik verilmesine ilişkin talebimiz EPDK’ya iletilmiştir. EPDK tarafından talebimizin uygun görülmemesi üzerine idari işlemin iptali için Danıştay nezdinde 23.10.2019 tarihi itibarıyla dava açılmıştır. Danıştay 13 Daire görülecek olan bu dava sırasında, konuya ilişkin kuralın Anayasa’ya aykırılık iddiasında bulunulmuş ve davanın itiraz yolu ile Anayasa Mahkemesinde görüşülmesi hedeflenmiştir.
9-29.07.2018 günlü R.G. yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Doğal Gaz Piyasası Dağıtım ve Müşteri Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümleri uyarınca; doğal gazın abonelere satıldığı dönem ile doğal gazın kullanıldığı dönemdeki (K) katsayısının farklı olduğu gerekçesiyle ön ödemeli sayaçlara Türk Lirası satış/yükleme/düzeltme ek uygulamasına geçilmiş; bu suretle bedeli peşin ödenmiş doğal gaz için abonelerden kullandığı döneme göre fark ücreti alınmaktadır.
Peşin ödeme yaparak satın aldığı gaz için abonenin daha sonra ilave ücret ödemesine yönelik, abone ve dağıtıcı şirketin kazanç ve kayıplarının dengelenmediği, sadece şirketin olası kayıpları dikkate alınarak çıkarılmış olan hukuka aykırı Yönetmelik ve konuya ilişkin EPDK tebliğinin iptali için idari yargı nezdinde açılmış davalardan ilki (31 Mart Seçimlerinden önce) 13.11.2018 tarihinde Mansur YAVAŞ tarafından açılmıştır.
Yürütmenin durdurulması talepli açılmış olan bu dava halen Danıştay 13. Dairesinde görülmektedir.
Bu konulardan yakınan vatandaşlarımızın açılmış olan davada katılımcı olmaları olanaklıdır.
IV-SONUÇ
11-Doğalgaz dağıtım hizmetlerinden kaynaklanan sorunların büyüklüğü/önemi/özelliği dikkate alınarak; faaliyetlerini kamu imtiyaz sözleşmesi kapsamında yürüten ve bu yüzden (bilinen) özel şirketlerden farklı konumda olan dağıtıcı şirket/şirketlerin eylem ve işlemlerinin, hukuk devleti ilkeleri gereği, idari yargı denetiminden geçirilmesi, bu bağlamda dağıtıcı şirketlere bazı yönlerden kamu hukukuna tabi oldukları gerçeğinin hatırlatılması, teknik /karmaşık hukuki olan bu konuda vatandaşlarımızın sağlıklı bilgi sahibi olmaları, sorunların çözümlenmesine katkı için kamuoyu oluşturulması ve kamuoyunun desteğinin sağlanması amaçlanmaktadır.
Sonuç itibarıyla ABB olarak; sadece Ankaralı hemşehrilerimizi değil, ülkemizde faaliyet gösteren tüm dağıtıcı şirketleri ve onların abonelerini de ilgilendirmekte olan doğalgaz tüketicilerinin sorunlarının; hukuk zemininde, halkla birlikte, hakkaniyet içerisinde çözümlenmesi, daha mutlu ve huzurlu Türkiye’ ye ulaşılması hedeflenmektedir.